Ölkə vətəndaşlarının gündəlik problemlərinin öyrənilməsində və həll olunmasında mühüm vasitə olan müraciətlərə baxılmasını yaxşılaşdırmaq, bu sahədə işi təkmilləşdirmək dövlətimizin başçısının daim diqqət yetirdiyi məsələlərdən biridir. 2015-ci il aprelin 29-da Azərbaycan Respublikası Prezidentinin imzaladığı “Yerli icra hakimiyyəti orqanlarında vətəndaşların müraciətləri üzrə vahid elektron informasiya sisteminin yaradılması haqqında” fərman və həmin fərmanla təsdiq edilmiş Qaydalar bu diqqətin daha bir nümunəsidir. Yeni yaradılan vahid elektron informasiya sisteminin mahiyyəti və əsas məqsədləri barədə Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının sənədlərlə və vətəndaşların müraciətləri ilə iş şöbəsinin müdiri  Süleyman İsmayılovun AZƏRTAC-a müsahibəsini təqdim edirik.

- Süleyman müəllim, dövlətimizin başçısının imzaladığı bu yeni fərman və təsdiq etdiyi qaydalar hansı zərurətdən irəli gəlib və vətəndaş müraciətlərinə baxılmasında hansı yeniliklərə səbəb olacaq?

- İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarını çox sürətli inkişafı,  bu sahəyə sonsuz diqqəti ilə seçilən Azərbaycan Respublikası müasir tələblər səviyyəsinə yüksəlmək, dünyaya daha yaxından inteqrasiya olunmaq üçün müstəqillik illərində, xüsusilə son 10 ildə misli-bərabəri olmayan işlər görüb. Hamı çox gözəl bilir ki, indi Azərbaycan kosmik dövlətlər ailəsinə daxil olub və yüksək texnologiyalara yiyələnmək istiqamətində daha böyük nailiyyətlər qazanmaq üçün ciddi səy göstərməkdədir. Azərbaycan Prezidenti həyatın bütün sahələrində innovasiyaların geniş tətbiqini bir vəzifə kimi qarşıya qoyub və buna hər cür şərait yaradıb. Bütün bu nailiyyətlər, ilk növbədə, xalqın rifahının yüksəldilməsinə xidmət göstərir.

Azərbaycan vətəndaşları dövlətimizin başçısının qayğı və diqqətini həmişə hiss edir və bunun real nəticələrini öz gündəlik həyatlarında görürlər. Bu, bir həqiqətdir ki, vətəndaşlara qayğı göstərilməsi, onların müraciətlərinə baxılması Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin daim diqqət yetirdiyi prioritet məsələlərdən biri olub və bu gün də prioritet olaraq qalır. Mətbuatdan bildiyiniz kimi, son illərdə dövlət qurumlarında bu işlərə diqqət daha da artırılıb. Prezidentin tapşırıq və tövsiyələrinə uyğun olaraq mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları rəhbərlərinin vətəndaşlarla ünsiyyəti daha da güclənir, yerlərdə keçirilən çoxsaylı səyyar qəbullarda sadə insanların problemlərinin yerində öyrənilib həll edilməsi üçün təsirli tədbirlər görülür.

Vətəndaşların müraciətlərini dərindən öyrənmək, qaldırılan problemləri operativ həll etmək üçün müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından geniş istifadə olunur. Artıq bir çox dövlət qurumlarında videoqəbulların keçirilməsi, mərkəzləşdirilmiş çağrı və sorğu mərkəzlərinin tətbiqi adi hal alıb. Bu sahədə vəziyyətin daha da yaxşılaşdırılması üçün işlər ardıcıl davam etdirilir. Bütün bunlar vətəndaşlar tərəfindən son dərəcə müsbət qarşılanır.

Eyni zamanda, müvafiq qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi də diqqətdən kənarda qalmır. “Vətəndaşların müraciətlərinə baxılması qaydası haqqında” 1997-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikası Qanununun yeni redaksiyası işlənib hazırlanaraq Milli Məclisin müzakirəsinə təqdim olunub. İkinci oxunuşdan keçən qanun layihəsi yəqin ki, yaxın vaxtlarda qəbul olunacaq və Prezident tərəfindən imzalanacaq.

Yeni yaradılan vahid elektron informasiya sisteminə gəldikdə isə qeyd etməliyik ki, hələ 2008-ci ildə dövlətimizin başçısının tapşırıq və tövsiyələrinə uyğun olaraq Prezident Administrasiyasının sənədlərlə və vətəndaşların müraciətləri ilə iş şöbəsində vətəndaşların müraciətlərinə baxılması işini təkmilləşdirmək məqsədilə müasir elektron informasiya sistemi yaradılıb. Belə bir sistemin şəhər və rayon icra hakimiyyətlərində də tətbiqi Prezident tərəfindən zəruri hesab edilib və müvafiq fərman imzalanıb.

- Vətəndaşların müraciətləri üzrə vahid elektron informasiya sisteminin əsas iş prinsipləri nədən ibarətdir?

- Bu prinsiplər Prezidentin fərmanında və təsdiq edilmiş qaydalarda öz əksini tapıb. Fərmanda sistemin təsisçi-administratoru, operatoru və məsul şəxslərinin əsas vəzifələri konkret göstərilib və sistemin 2015-ci il iyulun 1-dək tətbiq olunacağı müəyyən edilib. Sistemin necə işləməli olduğu isə Qaydalarda göstərilib, onun məxfi sənədlərə şamil olunmadığı, digər kargüzarlıq işlərindən ayrı aparıldığı, vətəndaş müraciətlərinin qeydiyyatdan keçirilməsinə, onlara dair təhlillərin, statistik məlumatların və digər hesabatların əldə olunmasına imkan verdiyi konkret müddəalarda ifadə edilib.

Bu fərmanla elə bir mükəmməl sistem yaradılır ki, ondan eyni vaxtda çoxsaylı vətəndaşların istifadə etməsinin mümkünlüyü ilə yanaşı, bir-biri ilə uzlaşa bilən texnologiyalar, formatlar, protokollar və proqram-texniki vasitələr tətbiq edilir, informasiya sisteminə daxil edilən məlumatların dəqiqliyi, tamlığı, etibarlılığı, eyni zamanda, informasiya təhlükəsizliyi təmin olunur.

Vahid elektron informasiya sistemi yerli icra hakimiyyəti orqanlarına bilavasitə vətəndaşlardan və ya onların müraciətlərinə baxan subyektlərdən daxil olan təklif, ərizə və şikayətlərin operativ qeydə alınmasını, icrasını və arxivləşməsini təmin edən elektron məlumat bazasından və proqram-texniki vasitələrin məcmusundan ibarətdir.  

- Vahid elektron informasiya sisteminin tətbiqi üçün hansı işlər görülüb və görülməkdədir?

- Təsdiq olunmuş fərmanda və qaydalarda sistemin tətbiqinin konkret müddətləri və görüləsi işlər aydın göstərilib. Bu sistem mərkəzləşdirilmiş server avadanlığı, informasiya sistemi istifadəçilərinin iş yerləri, mühafizə olunan rabitə kanalları, texniki vasitələr, yaddaş sistemləri, kommunikasiya avadanlığı, fasiləsiz enerji mənbəyi və digər proqram-texniki vasitələrdən ibarətdir.

Fərman imzalandıqdan dərhal sonra şöbəmiz tərəfindən bu sistemin fəaliyyətini təmin edəcək müvafiq qurumların nümayəndələri ilə birlikdə şəhər və rayon icra hakimiyyətləri aparatlarında müvafiq hazırlıq işlərinə başlanılıb. Müəyyən olunmuş qrafik əsasında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında şəhər və rayon icra hakimiyyətlərinin sənədlərlə və vətəndaşların müraciətləri ilə iş şöbələri müdirlərinin seminarları keçirilir, onlar müvafiq proqramla tanış edilir, lazım olan texniki vasitələrin, o cümlədən kompüter avadanlığının alınıb quraşdırılması təşkil olunur. İşin əsas mərhələsi, yəni bilavasitə həmin sistemin yerlərdə quraşdırılıb şəbəkəyə qoşulması qısa vaxtda tamamlanacaq.

Hazırda şəhər və rayon icra hakimiyyətləri aparatlarında bu işi yerinə yetirəcək şəxslərin müəyyən edilməsi başa çatır və yeni proqramın fərmanda göstərilən müddətdə tətbiq olunmasında heç bir problem yaranmayacaq. Qeyd etmək lazımdır ki, sistemin proqram təminatının təkmilləşdirilməsi və maddi-texniki  təchizatının yaxşılaşdırılması üzərində müntəzəm iş gedir, onun müasir tələblərə uyğunlaşdırılması davam etdirilir.

- İnformasiya sisteminin fasiləsiz və ahəngdar işini kim və necə təşkil edəcək?

- Qaydalarda həm təsisçi-administratorun, həm operatorun, eləcə də sistemin məsul şəxslərinin və istifadəçilərinin funksiyaları aydın göstərilir. Burada əsas məsuliyyət təsisçi-administratorun üzərinə düşür. Təsisçi-administrator bütün sistemin fasiləsiz və ahəngdar fəaliyyətini təmin etmək üçün cavabdehlik daşıyır. Bununla yanaşı, hər bir iştirakçının vəzifə funksiyaları konkret müəyyənləşdirilib. Burada həm texniki təchizat, proqram təminatı məsələləri, həm də sistem istifadəçilərinin müntəzəm təhsil və təliminin həyata keçirilməsi, informasiya sistemi istifadəçilərinin məlumatları informasiya sistemində vaxtında və düzgün qeydiyyatdan keçirməsi, bu məlumatların dəqiqliyinin, tamlığının və etibarlılığının təmin edilməsi, onların, o cümlədən fərdi identifikasiya kodlarının qorunması, kənar şəxslərin sistemə icazəsiz girişinə yol verilməməsi, istifadə olunan kompüter avadanlığının virus və digər zərərverici proqramlardan müdafiəsi və digər məsələlər öz əksini tapıb.

Sistemin fəaliyyətinin təşkilinə gəldikdə, qaydalarda informasiya sisteminin məsul şəxsləri sistemlə əlaqədar bütün problemləri təsisçi-administratorla həll etməli olduğu göstərilib, informasiya sisteminin yerli icra hakimiyyəti orqanlarındakı iş yerlərinin mərkəzi serverlə əlaqələndirilməsi qaydaları, həmçinin Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin bu sahədəki vəzifələri  müəyyənləşdirilib.

- Yeni sistem vətəndaş müraciətlərinə baxılmasına nəzarətin gücləndirilməsinə necə təsir  edəcək?

- Tətbiq olunan yeni sistem təsisçi-administratora imkan verir ki, respublikanın bütün şəhər və rayonlarında vətəndaşların müraciətlərinə, ərizə və şikayətlərinə baxılmasını, həmçinin respublika üzrə sistemə daxil edilən bütün məlumatları mərkəzi server vasitəsilə müşahidə etsin. Hətta müraciətlər barədə məlumatların Prezident Administrasiyasına elektron formada göndərilməsi də bu sistem vasitəsilə təmin ediləcək. Əgər müraciətlərin daxil olduğu andan onların icrası başa çatanadək bütün prosesləri müşahidə etmək mümkündürsə, onda gecikmələrin, yaxud müraciətə vaxtında və düzgün baxılmamasının qarşısı daha tez  alına bilər.

- Yəqin ki, vahid elektron informasiya sisteminin tətbiqi ilə vətəndaşların müraciətlərinə baxılmasına dair kargüzarlıq Qaydalarında da müəyyən dəyişikliklər ediləcək. Həmin Qaydaların yenidən təsdiq edilməsi gözlənilirmi?

- Bəli, gözlənilir. Ümumiyyətlə, təkcə vətəndaşların müraciətlərinə baxılmasına dair kargüzarlıq Qaydaları deyil, sənədlərlə işlə əlaqədar digər təlimat və qaydalarda da dəyişikliklər edilməsi labüddür. Hazırda Milli Məclisdə müzakirə olunan “Vətəndaşların müraciətləri haqqında” Qanun layihəsi qəbul edildikdən sonra yaranacaq   hüquqi   normalardan,  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2012-ci  il 4 sentyabr tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “İdarələrarası elektron sənəd dövriyyəsi sistemi haqqında Əsasnamə”dən, həmçinin “Yerli icra hakimiyyəti orqanlarında vətəndaşların müraciətləri üzrə vahid elektron informasiya sisteminin yaradılması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2015-ci il 29 aprel tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş Qaydalardan irəli gələn məsələlər müvafiq sənədlərdə öz əksini  tapacaq.

Bütün bunlar müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq Azərbaycan dövlətinin daha yüksək tərəqqisini və inkişafının təmin olunması, müxtəlif sahələrdə, o cümlədən sənədləşmə işində ən müasir texnologiyalardan və innovasiyalardan istifadə edilməsi, bununla əlaqədar qəbul edilmiş proqramların həyata keçirilməsi məqsədi daşıyır və hər bir dövlət qulluqçusu, hər bir məmur müasir elektron sənəd dövriyyəsinin əsaslarını öyrənməli və gündəlik işlərində geniş tətbiq etməlidir.