Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının Hüquq-mühafizə orqanları ilə iş şöbəsinin müdiri Fuad Ələsgərovun Trend İnformasiya Agentliyinə müsahibəsini oxuculara təqdim edirik.
- Cənab Prezidentin 2011-ci il noyabrın 24-də imzaladığı qanunda nəzərdə tutulmuş ticarət, məişət və digər ictimai-iaşə obyektlərində alqı-satqı və digər xidmətlərin göstərilməsi zamanı müştərilərlə nağdsız hesablaşmaların aparılmasında, eləcə də vergilərin, dövlət orqanlarına ödəniləcək rüsum və digər haqların pos-terminallar vasitəsilə ödənişinin tətbiqində əsas məqsəd nədən ibarətdir?
- İlk növbədə qeyd etmək istərdim ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin müəyyən etdiyi dayanıqlı inkişaf konsepsiyası bütün sahələrdə müasir texnologiyaların nailiyyətlərindən geniş istifadəni və mütərəqqi beynəlxalq təcrübənin tətbiqini şərtləndirir.
Bilirsiniz ki, cənab Prezidentin həyata keçirdiyi sosial-iqtisadi, siyasi strategiyanın ən əsas prinsiplərdən biri şəffaflıqdır. Çünki şəffaflıq cəmiyyətlə, vətəndaşlarla qarşılıqlı münasibətlərdə neqativ halların, korrupsiya elementlərinin yaranmasının qarşısını alan başlıca amillərdən biridir. Təsadüfi deyil ki, bir sıra nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında Azərbaycanda sosial-iqtisadi islahatların həyata keçirilməsində maliyyə mənbəyi olan dövlət büdcəsinin təşkili, Dövlət Neft Fondunun və digər maliyyə institutlarının fəaliyyəti şəffaflıq indeksinə görə ilk yerlərdə durur. Təkcə, bu il şəffaflığın təmin edilməsi, korrupsiya hüquqpozmalarına qarşı effektiv mübarizənin aparılması məqsədi ilə bir neçə normativ hüquqi akt qəbul edilmiş, bir sıra mühüm institusional tədbirlər həyata keçirilmişdir.
"İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında" qanuna edilən dəyişiklikləri də ilk növbədə antikorrupsiya və şəffaflığın təmin edilməsi tədbirləri kontekstində qiymətləndirmək lazımdır. Pul hesablaşmalarının, dövlət qurumlarına məcburi ödənişlərin nağd qaydada aparılması şəffaflığın təmin edilməsində, korrupsiya hüquqpozmalarına qarşı effektiv mübarizənin aparılmasında maneələr törədir, qeyri-leqal gəlirlərin gizlədilməsinə, vergidən yayınmalara şərait yaradır. Belə halların aradan qaldırılması məqsədi ilə bu ilin əvvəlində cənab Prezidentin fərmanları ilə dövlət yol polisinə, gömrük xidmətinə və digər dövlət qurumlarına cərimələrin, rüsumların və digər ödənişlərin pos-terminal vasitəsilə və ya elektron qaydada həyata keçirilməsi tapşırığı verilmişdir.
Son illər ölkəmizdə müasir milli ödəniş sisteminin yaradılması məqsədi ilə elektron hesablaşma mexanizmi yaradılmışdır. Bu isə öz növbəsində ödənişlərin real vaxt rejimində elektron qaydada və ya plastik kartlar vasitəsi ilə şəffaf, təhlükəsiz, səmərəli həyata keçirilməsinə geniş imkanlar açır. Son dövrdə əhalinin mütləq əksəriyyətinin plastik kartlarla təmin edilməsi nağdsız pul hesablaşmalarının kütləviliyi üçün əlverişli şərait yaradır.
- Cənab Prezidentin "Dövlət orqanlarının elektron xidmətlər göstərməsinin təşkili sahəsində bəzi tədbirlər haqqında" fərmanında da elektron xidmətlərin göstərilməsi və ödəmələrin elektron qaydada təşkili ilə bağlı dövlət orqanlarına və Nazirlər Kabinetinə tapşırıqlar verilmişdir. Həmin tapşırıqların icrası ilə bağlı hansı işlər görülmüşdür?
- Cənab Prezidentin fərmanında qoyulan tələblərə hər bir dövlət orqanının rəsmi internet səhifəsində elektron xidmət bölməsinin yaradılması, həmin bölmədə səlahiyyətinə uyğun olaraq göstərilən elektron xidmət barədə dəqiq məlumatların yerləşdirilməsi və bu bölmə vasitəsilə vətəndaşlara birbaşa elektron qaydada xidmətin həyata keçirilməsi aiddir.
Fərman imzalandıqdan sonra bütün dövlət qurumları vahid koordinasiya şəklində qarşıya qoyulan tələbləri yerinə yetirmək istiqamətində əməli tədbirlər həyata keçirmişdir. Nazirlər Kabineti 2011-ci il 24 noyabr tarixli qərarı ilə dövlət orqanları tərəfindən elektron xidmətlər göstərilməsi ilə bağlı qaydaları və elektron xidmət növlərinin siyahısını təsdiq etmişdir.
Artıq dövlət orqanlarının rəsmi internet səhifələrinə diqqət yetirsəniz görərsiniz ki, həmin səhifələrdə elektron xidmətlər bölməsi yaradılaraq, göstərilən xidmət barədə məlumatlar yerləşdirilmişdir. Məsələn, Vergilər Nazirliyi tərəfindən əhaliyə, xüsusilə sahibkarlara göstərilən elektron xidmətlər - sahibkarlıqla məşğul olmaq istəyən hər bir vətəndaş heç bir yerə getmədən internet vasitəsilə Vergilər Nazirliyinə müraciət edərək vergi ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçə bilər, elektron qaydada vergi bəyannamələrini təqdim edə və vergiləri ödəyə bilər.
Bu müasir informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə vətəndaşlara birbaşa təmas və əlavə vaxt itkisi olmadan elektron xidmətlərin həyata keçirilməsinin nə dərəcədə effektiv olmasına dair yalnız bir misaldır. Əlavə olaraq, Dövlət Gömrük Komitəsinin, Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin, Ədliyyə Nazirliyinin, Səhiyyə Nazirliyinin və digər qurumların həyata keçirdiyi elektron xidmətləri də misal göstərmək olar.
Elə xidmət növləri var ki, onların keyfiyyətli həyata keçirilməsi üçün müəyyən texniki məsələlər həll edilməlidir, həmin məsələlər öz həllini tapdıqdan sonra bütün sahələr üzrə elektron xidmətlər həyata keçiriləcəkdir.
- Ümumiyyətlə, elektron hökumət layihəsinin, eyni xidmətin elektron qaydada göstərilməsinin, rüsum və digər ödənişlərin elektron qaydada və ya pos-terminal vasitəsilə ödənilməsinin vətəndaşlara hansı əlavə üstünlüklər verəcəyi gözlənilir?
- Nəzərə alsaq ki, elektron xidmət dövlət orqanı əməkdaşları ilə vətəndaş arasında birbaşa təması minimuma endirir, bu xidmətlərin geniş miqyasda həyata keçirilməsi korrupsiyaya qarşı mübarizədə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Təsadüfi deyil ki, Nazirlər Kabinetinin 2011-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasında cənab Prezident bir daha elektron hökumətə keçidin əsas səbəblərindən biri kimi məhz rüşvətxorluq, korrupsiyaya qarşı mübarizənin gücləndirilməsi olduğunu və bu işin sürətləndirilməsinin vacibliyini vurğulamışdır. Bu institusional islahatlar hər bir vətəndaşın, bütövlükdə cəmiyyətin hüquqlarının həyata keçirilməsinə, rifahının yaxşılaşdırılmasına, sahibkarlığın inkişafına öz töhfəsini verəcəkdir.
- Sonda bir məsələyə də toxunmaq istərdim. Bu yaxınlarda "Amnesty İnternational" təşkilatı Azərbaycan üzrə hesabat hazırlamışdır. Həmin hesabatda korrupsiya ilə bağlı neqativ məqamlara münasibətiniz necədir?
- Zənnimcə, hesabat birtərəfli, qərəzli, ayrı-ayrı şəxslərin fərdi fikirlərinə istinadən hazırlanmışdır. Əks olunan hadisələrə dair zəruri araşdırma aparılmamış, hökumətin hesabatla bağlı qeydləri hesabatda öz əksini tapmamışdır. Siz həmin qeydlərə "Amnesty İnternational" təşkilatının saytında da rast gəlməyəcəksiniz.
"Obyektiv" olmağa çalışan hər hansı bir təşkilat ən azı minimal balansı gözləməli idi. Bunu yalnız erməni lobbisinin təsiri altında qərəz və müəyyən düşmən dairələrin siyasi sifarişinin yerinə yetirilməsi kimi qiymətləndirmək olar.
Məsələn, hesabatın 2.1-ci hissəsində "Transparency İnternational" təşkilatının 2010-cu il hesabatına istinad olunaraq Azərbaycanın korrupsiya ilə əhatə edildiyi göstərilir. Halbuki, "Transparency İnternational"ın 2010-cu il hesabatında Azərbaycanın son illər ərzində korrupsiya ilə mübarizə sahəsində müəyyən nailiyyətlər əldə etdiyi qeyd edilmişdir.
Belə ki, ölkəmiz korrupsiyanı qavrama indeksinə görə 2008-ci illə müqayisədə 2009-cu ildə 15 pozisiya irəliləmişdir. 2010-cu ildə isə 9 pozisiya irəliləyərək 2,4 balla əvvəlki illərlə müqayisədə müsbət göstəriciyə nail olmuşdur.
Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində son illər həyata keçirilən kompleks tədbirləri nəzərə alaraq biz bu il də göstəricilərin kifayət qədər yüksəlməsini gözləyirik. 2011-ci ildə görülən qanunvericilik və institusional islahatlar, sistemli tədbirlər isə 2012-ci ilin korrupsiyanı qavrama indeksində öz əksini tapacaq və ümid edirik ki, "Transparency İnternational " təşkilatı tərəfindən obyektiv qiymətləndirmə aparılacağı halda növbəti hesabatda korrupsiyanı qavrama indeksində əhəmiyyətli yüksəliş olacaqdır.