Mayın 5-də Bakı Dövlət Universitetində  (BDU) ümummilli liderin anadan olmasının 91-ci ildönümünə həsr edilmiş “Heydər Əliyev: Azərbaycanın XXI əsrdə əsas geosiyasi vəzifələri” mövzusunda konfrans keçirilmişdir.

Tanınmış ziyalıların, alimlərin, müəllim və tələbələrin iştirak etdikləri tədbirdə BDU-nun rektoru, Milli Məclisin deputatı, akademik Abel Məhərrəmov ulu öndər, müasir müstəqil dövlətimizin banisi və qurucusu Heydər Əliyevin doğma Vətən və xalq qarşısındakı misilsiz tarixi xidmətlərindən danışmışdır.

Akademik A.Məhərrəmov dahi rəhbər Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümü münasibətilə respublikamızda və dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində geniş tədbirlər keçirildiyini xatırlatmışdır. 

Bakı Dövlət Universitetində də ulu öndər Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümünə həsr edilmiş müxtəlif tədbirlərin keçirildiyini qeyd edən rektor, bu mərasimlərin əhəmiyyətini vurğulamışdır.

Ümummilli lider Heydər Əliyev siyasətinin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirildiyini diqqətə çatdıran A.Məhərrəmov respublikamızın sürətlə inkişaf etdiyini, dünya ölkələri arasında özünə layiqli yer tutduğunu bildirmişdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin elm və təhsillə bağlı imzaladığı sənədlərin əhəmiyyətindən bəhs edən rektor, eyni zamanda, BDU-da qazanılan nailiyyətləri xatırlatmışdır.  

Akademik A.Məhərrəmov demişdir: Xalqımız xoşbəxtdir ki, onun Heydər Əliyev kimi ümummilli lideri vardır. Biz xoşbəxtik ki, ümummilli liderin siyasi kursu uğurla davam etdirilir.

Konfransda Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının ictimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri, professor Əli Həsənov “Heydər Əliyev: Azərbaycanın XXI əsrdə əsas geosiyasi vəzifələri” mövzusunda geniş məruzə ilə çıxış edərək demişdir: “Müstəqillik illərində Azərbaycanın təşəbbüsü ilə Cənubi Qafqazda reallaşdırılan  transmilli enerji, nəqliyyat-kommunikasiya və dəhliz layihələrinin işə düşməsi faktiki olaraq onu Xəzər-Qara dəniz hövzəsi və Cənubi Qafqazın lider dövlətinə çevirdi. Bəzi nüfuzlu qərb tədqiqatçılarının fikri ilə ifadə etsək: ”Bu, Azərbaycana Cənubi Qafqazda ətraf ölkələrin geosiyasi kursunu müəyyən edən" lider dövlət mövqeyi qazandırdı.  Əlbəttə, bütün bunlar ölkəyə regional və beynəlxalq səviyyədə iqtisadi, siyasi, sosial-mənəvi üstünlüklər qazandırmaqla yanaşı, həm də onun  qarşısında həm  ölkə daxilində, yerləşdiyi Xəzər-Qara dəniz hövzəsi və Cənubi Qafqazda, həm də bütün dünyada xüsusi düşünülmüş və davamlı geosiyasi fəaliyyət  tələbləri qoydu.

 Cənubi Qafqaz və Xəzər hövzəsinin digər dövlətləri ilə müqayisədə hazırda Azərbaycanın beynəlxalq aləm üçün müasir geosiyasi dəyər ölçülərini artıran, milli inkişafını dönməz edən, regional və beynəlxalq perspektivini yüksəldən, xarici aləmlə tərəfdaşlıq münasibətlərinə müsbət təsir göstərən əsas amillər daha çox ölkənin təbii-mineral ehtiyatları, Qərb ilə Şərq arasındakı mövcud siyasi, hərbi, ticarət və s. əlaqələrdə tutduğu mövqe, malik olduğu nəqliyyat-kommunikasiya və tranzit imkanları, yürütdüyü geoiqtisadi siyasət və s. ilə bağlıdır.

Dövlətimizin qarşısında duran əsas geosiyasi, geoiqtisadi və hərbi-geostrateji vəzifələri, ölkənin XXI əsrdəki uğurlarını və geosiyasi gələcəyini təmin edəcək milli strateji kursu şərh edən Əli Həsənov demişdir ki, Azərbaycan özünün “Cənubi Qafqaz regionunun lider dövlətinə çevrilmək” kimi geosiyasi və geostrateji  iddialarını heç vaxt gizlətməmişdir. Bu gün Azərbaycan öz iqtisadi inkişaf potensialına və milli resurslarına görə faktiki olaraq regionun lider ölkəsinə çevrilmişdir. Cənubi Qafqazın insan resurslarının təxminən 60 faizi, yanacaq-enerji və maliyyə resurslarının 90 faizi, iqtisadi potensialının isə 75-80 faizi Azərbaycanın payına düşür. Hazırda həm qonşu dövlətlər, həm də dünyanın əksər geosiyasi aktorları bütün ölçülər üzrə regionun “lider ölkəsi” statusunu daşımaq imkanını məhz Azərbaycana aid edirlər. Mütəxəssislərin fikrinə görə, Azərbaycanın bölgədəki əksər geosiyasi hadisələrə görə getdikcə artan məsuliyyəti fonunda, həm də regional proseslərə təsir gücü gündən-günə yüksəlir. Beynəlxalq aləm Xəzər hövzəsi və Cənubi Qafqazın regional problemlərinin, bu məkanda reallaşdırılan əksər transmilli layihələrin və s. həllində, ilk növbədə Azərbaycanın mövqeyini əsas götürür və onunla hesablaşmaq məcburiyyəti ilə üzləşirlər.

Azərbaycanın qazandığı “regional lider dövlət”  statusunu daha da möhkəmləndirməsi üçün qarşıdan gələn illərdə bir çox vacib və məsuliyyətli geosiyasi, geostrateji və geoiqtisadi vəzifələrin reallaşdırılmasının tələb olunduğunu vurğulayan Prezident Administrasiyasının şöbə müdiri demişdir ki, bu işin əsas hərəkətverici qüvvəsi rolunda ilk növbədə ölkənin ictimai-siyasi institutları, milli elitası və   cəmiyyətin bütün  orta təbəqəsi çıxış etsə də, müvəffəqiyyətli həlli daha çox ölkə rəhbərliyindən, hakimiyyət strukturlarından və həyata keçirilən rəsmi dövlət siyasətindən  asılı olacaqdır.

Əli Həsənov demişdir ki, Azərbaycanın regionda və dünyadakı geosiyasi mövqeyini möhkəmləndirən əsas amil Xəzərin zəngin karbohidrogen ehtiyatlarının istehsalı və alternativ yollarla dünya bazarlarına daşınması sahəsində həyata keçirdiyi müstəqil və Qərbyönümlü enerji siyasəti olmuşdur. Ölkənin həyata keçirdiyi yeni  neft strategiyası onu qısa müddətdə Avrasiyanın alternativ enerji və tranzit qovşağına və təminatçısına çevirmişdir.  Hazırda Azərbaycan Avrasiyanın “elə bir geosiyasi məkanına çevrilmişdir ki, orada ”ABŞ, Avropa İttifaqı, Rusiya və başqa dünya güclərinin  geoiqtisadi maraqları, geosiyasi və hərbi-geostrateji mövqeləri bir-birinə ən yüksək dərəcədə yaxındır. Avropanın enerji təhlükəsizliyində həm tranzit ölkə, həm də neft və qaz təchizatçısı kimi tanınması XXI əsrdə Azərbaycanın geosiyasi dəyərinin artması üçün geniş perspektivlər yaradır.

Ölkənin dünya dövlətləri ilə geoiqtisadi münasibətlərinin taktikasının düzgün müəyyənləşdirilməsi, neft-qaz ixracı marşrutlarının şaxələndirilməsi və səmərəli istifadəsi, xarici aləmlə mövcud nəqliyyat-tranzit əlaqələrinin genişləndirilməsi, dünyada yeni-yeni satış bazarlarının axtarılması və mənimsənilməsi 2010-2020-ci illərdə Azərbaycanın əsas geosiyasi vəzifələri sırasına daxildir. Xarici aləmlə Azərbaycanı birləşdirən transmilli tranzit-nəqliyyat infrastrukturlarının, neft-qaz kəmərlərinin yenidən qurulması, buraxılış gücünün artırılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Keçən illərdə 34 beynəlxalq transmilli şirkət və 16 nüfuzlu dövlət Azərbaycan vasitəsilə Xəzər regionundakı nəqliyyat-kommunikasiya dəhlizi və ixrac kəmərlərinin  çəkilişi, yenidən qurulması və s. layihələrində iştirak etmişdir.

Azərbaycanın əsas strateji mənafeləri və geosiyasi maraqları, ilk növbədə, dövlət suverenliyinin qorunub saxlanılmasını, ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsini, əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılmasını və təhlükəsizliyinin təmin olunmasını tələb edir deyən Əli Həsənov bildirmişdir ki, ölkə daxilində dayanıqlı siyasi və liberal iqtisadi sistemin formalaşdırılması və inkişafı, sosial-iqtisadi tərəqqinin davam etdirilməsi, xarici aləmlə ortaq maraqların tapılması və uzlaşdırılması, ölkənin milli maraqlarının təminatı ilə bağlı qazanılmış beynəlxalq dəstəyin getdikcə artırılması və s. vəzifələrin reallaşması üçün ardıcıl tədbirlər görülür. Bu məsələlər Azərbaycanın bir dövlət kimi mövcudluğunu, Xəzər-Qara dəniz hövzəsi və Cənubi Qafqazdakı mövqelərinin güclənməsini şərtləndirən əsas strateji vəzifələr hesab olunur.

Müstəqillik bərpa edildikdən sonra Azərbaycan diplomatiyasının bütün səyləri planetin mürəkkəb siyasi münasibətlər sistemində ölkənin müharibədən çıxarılmasına, pozulmuş ərazi bütövlüyünün bərpa olunmasına, milli, regional və beynəlxalq maraqlarının  təmin edilməsinə, xarici aləmlə dinc əməkdaşlıq mühitinin yaradılmasına yönəlmişdir. Prezident Heydər Əliyevin diplomatik məharəti, Azərbaycanın mühüm coğrafi mövqeyi, zəngin təbii ehtiyatları, dünya üçün kəsb etdiyi geosiyasi önəm və s. həmin vəzifələri həll etməyə şərait yaratmışdır. Azərbaycanın Avrasiyadakı əhəmiyyətli strateji mövqeyi və geosiyasi dəyəri məşhur dünya politoloqları, aparıcı tədqiqat mərkəzləri tərəfindən də etiraf olunmuşdur.

Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin səbəb və nəticələrindən danışan Prezident Administrasiyasının şöbə müdiri Əli Həsənov bildirmişdir ki, qloballaşma dövründə istənilən ölkənin cəlb olunduğu münaqişə təkcə həmin ölkənin deyil, həm də ümumilikdə, regionun və dünyanın geosiyasi və təhlükəsizlik mühitinə mənfi təsir göstərir, ölkələrin müxtəlif yönlü maraqlarına zərbə vurur. Hazırda rəsmi Bakı Azərbaycanın və ümumilikdə, regionun geosiyasi, geoiqtisadi maraqları və perspektivi baxımından, bütün münaqişələrin tezliklə, sülh yolu ilə nizamlanmasının tərəfdarı kimi çıxış edir. Lakin, eyni zamanda, “nə sülh, nə müharibə” vəziyyətinin də sonsuza qədər uzanmasına göz yuma bilməyəcəyi, “sülh danışıqları nəticəsiz yekunlaşacağı təqdirdə digər vasitələrlə öz beynəlxalq və milli haqlarını təmin edəcəyi” haqqında ara-sıra bəyanatlar səsləndirir. Əlbəttə, bu, beynəlxalq münasibətlərin hazırkı vəziyyətində ən doğru və optimal mövqedir. Hazırda Ermənistan dünya dövlətlərinin ikili siyasətindən,  BMT-nin və ATƏT-in səmərəsiz fəaliyyətindən, Minsk qrupunun və həmsədr ölkələrin neçə illərdir ki, ciddi bir mövqe ortaya qoya bilməməsindən, dünyadakı erməni diasporunun aparıcı ölkələrin rəsmi siyasətinə göstərdiyi ciddi təsirdən, xarici qüvvələrin hərbi-iqtisadi dəstəyindən bəhrələnərək öz işğalçı siyasətindən əl çəkmək istiqamətində hər hansı ümidverici mövqe sərgiləmir.

Bu gün Dağlıq Qarabağ problemi təkcə iki ölkə arasında yaşanan lokal münaqişə deyil, bütün regionun ciddi geosiyasi böhrana sürüklənməsidir və ayrı-ayrılıqda hər iki ölkənin sosial-iqtisadi inkişafı yolunda böyük maneədir. Beynəlxalq iqtisadi institutların hesablamaları göstərir ki, münaqişənin mövcudluğu region ölkələrinin iqtisadiyyatına qoyulan xarici sərmayələrin həcmini dəfələrlə azaltmışdır. Beynəlxalq təşkilatlar, ayrı-ayrı dövlətlər və nüfuzlu şirkətlər region ölkələri ilə iqtisadi əlaqələri möhkəmlətməyin əsas şərti kimi məhz “münaqişələrin sülh yolu ilə nizamlamasını və regionda sabitliyin qorunmasını” göstərirlər.

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasına münasibət bildirən bütün nüfuzlu qurumlar və ekspertlər bu problemi “regionda sülh və sabitliyi ən çox təhdid edən real bir təhlükə” kimi xarakterizə etmişlər və etməkdədirlər. İstər Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Baş Məclisinin sessiyasındakı çıxışı zamanı, istərsə də sonrakı çıxışlarında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev işğal altında olan Azərbaycan ərazilərinin rəsmi Bakının və beynəlxalq aləmin nəzarətindən çıxdığını, “nəzarətsiz və təhlükəli zonaya” çevrildiyini bəyan etmişdir. Bu isə həmin ərazidə beynəlxalq terrorizm, nəzarətsiz silah və narkotik qaçaqmalçılığı üçün əlverişli şərait yaradır.

Rəsmi Bakının hazırda xarici siyasətinin əsas istiqamətlərindən birini məhz dünya birliyinin bu problemə  beynəlxalq hüquqa uyğun, konstruktiv və prinsipial yanaşmasını təmin etmək və onun köməyi ilə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasına nail olmaq təşkil edir. Keçən müddətdə bu istiqamətdə həyata keçirilən fəaliyyət nəticəsində Azərbaycan bu münaqişənin mahiyyətini açmış və dünya  ölkələrinin ictimaiyyətinə çatdırmış, ermənilərin ölkəmizə qarşı həyata keçirdikləri işğalçılıq faktını  BMT TŞ-nin dörd qətnaməsində, ATƏT, Avropa İttifaqı, Avropa Şurası, NATO, İKT və s. qurumların sənədlərində əks etdirmişdir. Lakin, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin 20 ildən çoxdur ki, həllini tapa bilməməsində dünyanın aparıcı dövlətlərinin və onların təmsil olunduğu qurumların ikili standartlar çərçivəsindəki yanaşmasının, yalnız deklarativ bəyanatlar verməklə kifayətlənməsinin, məsələyə seyrçi  münasibət göstərməsinin xüsusi təsiri olmuşdur.

Dünyanın əksər konfliktoloqları  bu münaqişənin həllini yalnız sülh yolu ilə, ədalətli, beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində mümkün sayır və belə olacağı təqdirdə Azərbaycanın real geosiyasi imkanlarının daha da artacağını, onun regional lider statusunu daha da möhkəmləndirəcəyini proqnozlaşdırırlar.

Azərbaycanın bütün fəaliyyəti və geosiyasi addımları ilə Xəzər hövzəsində, həmçinin Cənubi Qafqazda sabitləşdirici rol oynayan bir ölkə olduğunu diqqətə çatdıran Əli Həsənov demişdir ki, bütün bu reallıqların, imkan və geosiyasi perspektivlərin bölgədə və dünyada Azərbaycana əlavə geosiyasi üstünlüklər qazandıracağı şübhəsizdir. Bu gün dövlət müstəqilliyi möhkəmlənmiş və hərtərəfli inkişaf edən Azərbaycan həm özünün daxili məsələlərini uğurla həll etmək iqtidarındadır, həm də regionda, beynəlxalq aləmdə geosiyasi, geoiqtisadi və s. maraqlarını qorumağa, öz prinsipial mövqeyini müdafiə etməyə qadirdir. Artıq dünyanın əksər geosiyasi güc mərkəzləri Azərbaycan ilə bərabərhüquqlu əməkdaşlığa üstünlük verir və yerləşdiyi regionun bütün transmilli məsələlərinin həllində onun rəyini nəzərə alırlar. Bu geosiyasi vəziyyət və imkanlar Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində də Azərbaycanın mövqeyini gücləndirir ki, bu da ölkənin gələcək inkişafı haqqında nikbin ovqat yaradır.

* * *

BDU-nun jurnalistika fakültəsinin dekanı, professor Şamil Vəliyev və digər alimlər də konfransda çıxış edərək ümummilli lider Heydər Əliyevin böyük  xilaskarlıq rolundan danışmış, onun ideyalarının əbədiyaşar olduğunu vurğulamışlar.  

Sonra BDU-nun Gənc Alimlər Şurasının ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümü münasibətilə elan etdiyi müsabiqə qalibləri mükafatlandırılmışlar.

AzərTAc